تغذیه در دیابت
امروزه دیابت به یکی از تهدید های سلامت عمومی تبدیل شده است. چرا که ابتلا به دیابت علاوه به تمام عوارضی که به خودی خود دارد، ابتلا به بیماری های دیگر مانند بیماریقلبی عروقی، نارسایی کلیه و …را نیز افزایش می دهد.
دیابت انواع متفاوتی دارد. 2 نوع اصلی دیابت، دیابت نوع 1 و 2 است و نوع سوم آن، دیایت بارداری است.
دیابت نوع 1(دیابت وابسته به انسولین) نوعی بیماری خود ایمنی است. دیابت تیپ 1 با تزریق انسولین و رژیم سالم درمان می شود.
دیابت تیپ 2 ( دیابت غیر وابسته به انسولین) زمانی اتفاق می افتد که بدن به میزان کافی انسولین ترشح نکند و یا انسولین ترشح شده یه خوبی موثر نباشد( به این شرایط اصطلاحا مقاومت به انسولین گفته می شود).این نوع دیابت معمولا با چاقی و اضافه مرتبط است. لذا اصلاح رژیم غذایی و فعالیت بدنی به عنوان دیگر تغییر اصلاح سبک زندگی، مهم ترین عامل در درمان این نوع دیابت است.
دیابت بارداری نوعی دیابت است که بطور ناگهانی در دوران بارداری بروز می کند.
مدیریت رژیم غذایی
زمانی که فرد به دیابت مبتلا می شود و یا جهت پیشگیری از ابتلا به دیابت، رژیم غذایی و فعالیت بدنی بخش جدا نشدنی از زندگی او خواهد شد.
به علاوه افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بیشتر از سایر افراد در معرض خطر بیماری های قلبی-عروقی هستند. بنابراین کنترل 3 مورد تحت عنوان “ABC های دیابت” بسیار اهمیت دارد. A به HbA1c(میانگین قند خون در 3 ماه گذشته) ، B به فشار خون و C به کلسترول خون اشاره دارد. کنترل قند خون در سطح هدف یا نزدیک به آن به کاهش عوارضی که می توانند روی چشم ها ، کلیه ها و اعصاب تأثیر بگذارند، کمک می کند. کنترل فشار خون و کلسترول خون، به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی کمک می کند ، که یکی از عوارض شایع دیابت نوع 2 است.
رژیم غذایی دیابتی، رژیمی است که به بیمار مبتلا به دیابت در کنترل موارد ذکر شده کمک می کند. در واقع صحبت اصلی در رژیم دیابتی، خوردن مقدار متوسط از غذاهای سالم و در زمان مشخص است.
رژیم دیابت شامل چه مواردی است؟
رژیم دیابت یک رژیم متنوع، متعادل و سالم می باشد که بر اساس خوردن سه وعده اصلی و 2 تا 3 میان در روز، در زمان های معین، تنظیم می شود. بدین ترتیب، بدن بهتر از انسولین استفاده کنید.
انجمن دیابت آمریکا استفاده از بشقاب غذایی را در بیماران مبتلا به دیابت توصیه می کند. در اصل، تمرکز بر مصرف بیشتر سبزیجات است. تهیه بشقاب غذایی به این صورت می باشد که:
- نیمی از بشقاب باید با سبزیجات غیر نشاسته ای پر شود.
این سبزیجات شامل:
انواع کلم، هویج، کرفس، خیار، بادمجان، قارچ، بامیه، لوبیا سبز ، نخود فرنگی، فلفل هایی مانند فلفل دلمه ای و فلفل تند، کاهو، اسفناج، پیاز،کدو سبز،گوجه فرنگی
- یک چهارم بشقاب با مواد غذایی حاوی پروتئین مانند مرغ، بوقلمون، تخم مرغ، ماهی، گوشت قرمز بدون چربی و پنیر
- ربع آخر نیز با مواد غذایی حاوی کربوهیدرات مانند:
غلات کامل مانند برنج قهوه ای، جو دوسر، ذرت، کینوا، نان و ماکارونیسبوس دار ، انواع حبوبات، سبزیجات نشاسته ای مانندکدو تنبل، نخود سبز، سیب زمینی، میوه ها و میوه های خشک، محصولات لبنی مانند شیر ، ماست و جایگزین های شیر (مانند شیر سویا)
- آب یا نوشیدنی کم کالری هم در کنار این بشقاب غذایی قرار دارد.
به علاوه توجه به نکات زیر در بیماران مبتلا به دیابت حائز اهمیت است:
- با توجه به اثر کربوهیدرات ها بر قند خون، مقدار کل کربوهیدرات در وعده های غذایی یا میان وعده ها از منبع یا نوع آنها مهمتر است.
- مصرف فیبر ها و غلات کامل در کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد.
- مصرف حداقل هفته ای دو بار ماهی، به دلیل وجود اسیدهای چرب امگا 3 که در پیشگیری از بیماری های قلبی موثر هستند، توصیه می شود.
- مواد غذایی حاوی چربی های اشباع نشده مانند آووکادو، آجیل، روغن کانولا و زیتون می توانند به کاهش سطح کلسترول کمک کنند.
- از انجایی که بیماران دیابتی مستعد بیماری های قلبی هستند، لذا بهتر است از مصرف چربی های اشباع شده مانند لبنیات پرچرب، گوشت های پر چرب، هات داگ، سوسیس و بیکن و نیز چربی های ترانس که در غذاهای فرآوری شده و مارگارین موجود است، خودداری شود.
- مصرف کلسترول از منابع غذایی باید به 200 میلی گرم در روز محدود شود. منابع غذایی کلسترول شامل لبنیات پرچرب و پروتئین های حیوانی پرچرب ، زرده تخم مرغ ، گوشت امعا و احشا مانند جگر می باشد.
- مصرف نمک باید در روز محدود شود.
- حفظ وزن بدن در محدوده سالم و نرمال
- داشتن فعالیت بدنی منظم
- Evert, A. B., et al. (2019). “Nutrition therapy for adults with diabetes or prediabetes: a consensus report.” Diabetes Care42(5): 731-754.
- https://www.uptodate.com/contents/type-2-diabetes-and-diet-beyond-the-basics
- https://www.diabetes.org/healthy-living/recipes-nutrition
